Feuilleton Abramovic - PhD

Aflevering 114 Echt grote vrouwelijke kunstenaar

Foto en bewerking: Susan Hol, met toestemming Haags Gemeentemuseum, in kader van artikelen over vrouwen in de kunst voor tijdschrift Lover.

Het klinkt als een wel heel diepe kloof, vijfduizend jaar breed (zie aflevering 113). Maar ja, als je nagaat dat in die vijfduizend jaar vrouwen zo’n beetje van de aardbol waren verdwenen. Nee, niet in levende lijve, maar onzichtbaar op elk snippertje papier waar het leven, de werken, het bestaan, de oorlogen, uitvindingen, overwinningen, kortom de geschiedenis van de mensheid stond beschreven. In boeken en andere geschriften leken vrouwen geen deel uit te maken van de mensheid.

Eind december 2010 heb ik daarover een blog geschreven voor Tijdschrift Lover, getiteld Kunstgeschiedenis als gatenkaas. Daarin neem ik Louise Bourgeois als voorbeeld. De vrouw die nog net voor haar zeventigste jaar doorbreekt. Ze is dan al een leven lang kunstenaar. Gelukkig wordt ze heel oud en kan ze er nog twintig jaar van genieten.

Toch heeft Judy Chicago een samenhangende hoeveelheid informatie ontdekt, een hele subculturele perceptie van de wereld die verschilt van die van mannen. Dat was de context waarop ze wilde aansluiten, de dialoog aangaan met die andere vrouwen. Ze blijft in die subcultuur en misschien bestaat deze nog steeds. Ik kom namelijk regelmatig vrouwelijke kunstenaars tegen die niets, maar dan ook niets met de kunstwereld te maken willen hebben. Judy Chicago heeft dat indertijd mooi geformuleerd in het interview met Lucy R. Lippard (Artforum, 13, no.1, september 1974):

‘…welke onderwerpen en vormen belangrijk zijn, wat de aard van kunst is en wie dat bepaalt en wie dat maakt, en hoeveel het kost zijn simpelweg een weergave van de mannelijke waardenstructuur. Als vrouwen deze waarden uitdagen in hun kunst, dan dagen zij de hele structuur van mannelijke dominantie uit. Dit betekent dat een vrouw zich buiten de structuur van de kunstwereld moet begeven, omdat je nu niet bepaald geliefd zult zijn als je mannen vertelt dat ze moeten oprotten.’

De onderdrukking van vrouwen ging volgens Chicago in belangrijke mate om de vrouwelijke seksualiteit. De vrouw is verworden tot seksueel object en haar onafhankelijke seksualiteit is ontkend. Vandaar de enorme drang van vrouwen om in hun werk te roepen: ik ben, ik ben, ik ben, en dit ben ik, aldus Chicago. Ze vindt dat fundamenteel voor veel werk van vrouwen, of ze nu abstract of figuratief werken.

Volgens Chicago moet een echt grote vrouwelijke kunstenaar de kans krijgen om de eigen omstandigheden te transformeren naar haar onderwerp. Mannen hebben volop de kans gekregen voor dat transformatieproces, terwijl vrouwen ingebed waren in omstandigheden waaraan ze meestal niet konden ontsnappen. Hoogste tijd om die stap te gaan maken en Chicago wil dat doen door een nieuwe brug slaan tussen kunstenaar en samenleving en de mystiek rond het proces van kunst maken te ontmantelen. Ze wil dat haar kunst toegankelijk is voor haar niet-kunstzinnige vrouwelijke publiek en voor het kunstpubliek.

About the author

Susan Hol

Ontdek meer van Susan Hol

Abonneer je nu om meer te lezen en toegang te krijgen tot het volledige archief.

Lees verder