Herinneringen en intuïtie waren zeker een stevige drijfkracht achter de kunstwerken van Louise Bourgeois (zie aflevering 121). Toch, zo schrijft criticus Lucy R. Lippard (Artforum, 13, no.7, maart 1975), was stereometrie (ruimtemeetkunde) haar eerste formalistische ‘openbaring’ en de basis voor haar liefde voor sculpturen.
Het een sluit het ander natuurlijk niet uit, hoewel vele mannen dat jarenlang hebben proberen te scheiden, de rationaliteit en het gevoel. Bij voorkeur schoven zij het gevoel door naar ‘de vrouwen’, terwijl zij zichzelf als rationele (lees superieure) wezens zagen. De filosoof René Descartes (1596-1650) is met de scheiding ratio en gevoel begonnen, of in ieder geval de beroemdste ‘ontdekker’ ervan (cogito ergo sum: ik denk, dus ik ben). Foutje natuurlijk, blijkt achteraf.
De neuroloog Antonio Damasio (1944) heeft over dit ‘foutje’ een fraai boek geschreven: De vergissing van Descartes: Gevoel, verstand en het menselijk brein (1994). Het is gebaseerd is op zijn wetenschappelijk werk en pleit voor de koppeling van emotie en rede. Volgens Damasio zijn beide afhankelijk van elkaar en dus niet gescheiden: juist de combinatie van emotie en verstand vormt de basis van rationeel denken. De rationele activiteiten (cognitie) zijn gebaseerd op emoties en emoties hebben een lichamelijke status als basis. Emotie en lichamelijke status worden gekoppeld in de hersenen opgeslagen, aldus Damasio.
In die zin is Bourgeois’ combinatie van herinneringen, intuïtie en mathematica in haar werk een uiterst logisch voortbrengsel van haar menselijk zijn, en moet het niet verward worden met klassieke opvattingen van ‘mannelijkheid’ of ‘vrouwelijkheid’.
Bourgeois was een fervent dagboekschrijver. Uit ervaring weet ik dat als ik in mijn dagboek schrijf, dit mijn allerindividueelste expressie van mijn allerindividueelste emotie is. Ik houd met niemand rekening en schrijf gewoon op wat er in mij opkomt: van de prijs van de koffie tot gebeurtenissen die diep ingrijpen in mijn (emotionele) leven. Een ding is zeker, wat ik schrijf in mijn dagboek is geen (literaire) kunst.
Maar waarom eigenlijk niet?
