De filosoof Immanuel Kant gebruikt de term ‘kenvermogens’. Iedereen heeft deze kenvermogens. Je gebruikt ze om je waarneming in te perken tot een kennisregel: dat is een kaars, die geeft warmte en licht en is gemaakt van was (zie ook aflevering 10).
Als je geraakt wordt bij het zien van een object of performance, zijn volgens Kant wel je kenvermogens aan het werk, maar hebben zij vrij spel. Hij noemt dit het ‘vrije spel der kenvermogens’. (Als je bekend bent met het werk van Kant, ik heb het uit deze versie: Kant, I. (1995). Kritik der Urteilskraft, dl. 1, Analytik des Schönen. Stuttgart: Philipp Reclam Jun., §9.)
Dit soort vondsten maakt dat ik hardnekkig het werk van Kant blijf doorspitten. Ik vind het geweldig en kan me er van alles bij voorstellen. Is het niet precies wat er gebeurt als je naar kunst kijkt? Je doet vreselijk je best om het te ‘plaatsen’, het in te kaderen in de dingen die je kent en dat lukt maar niet. Ja, de context kun je misschien benoemen, bijvoorbeeld een stroming als ‘kubisme’, of je kent de geschiedenis van een kunstwerk, maar het werk zelf blijft onvangbaar in een begrip als ‘kaars’.
Hoe ontstaat een vrij spel van de kenvermogens?
