Foto links: Sophie Taeuber, Weaving, gevonden op ‘haar’ pagina. Foto rechts: Mondriaan, gevonden bij Gemeentemuseum.
Het geometrisch ornament past blijkbaar beter bij de huiselijke, overdreven nette en tegelijkertijd bijgelovig-voorzichtige aard van de vrouw, dan bij die van de man. Deze stijl is, puur esthetisch gezien, bekrompen, levenloos en ondanks alle pracht en praal toch aan bepaalde nauwe grenzen gebonden, maar binnen die grenzen gezond en nuttig, aandoenlijk door de herkenbare ijver, die er aan ten grondslag ligt en het decoratieve uiterlijk … de uitdrukking van de vrouwelijke geest in de kunst’, zo schrijft de kunsthistoricus Hoernes in 1898 (in: feministische kunst internationaal, 1978, p.27).
Eat That! Picasso, Mondriaan, Malevich, Miró, Barnett Newman en tal van andere bekende en minder bekende kunstenaars! Women rule the world, zelfs ín de man 😉
Onzin natuurlijk, maar de ontwikkeling van de abstracte schilderkunst, zo stevig beïnvloed door de decoratieve eigenschappen van de kunstnijverheid, en zo hartstochtelijk toegepast door beroemde kunstenaars (m), laat toch maar weer even glashelder zien wat het wereldbeeld was van deze kunsthistoricus Hoernes.
Van hem en vele andere mannen, maar ook vrouwen. Mensen waren doordesemd met dit soort opvattingen, die tot ver in de twintigste eeuw voortduurden. Schrijnend voorbeeld daarvan is de uitspraak van een student bij Bauhaus (1919-1933), een plek waar de integratie van architectuur, beeldende kunst en (industriële) vormgeving vooropstond.
Deze student had, net als het gros van haar vrouwelijke medestudenten (± 30 procent van het totale aantal studenten), niet gekozen voor architectuur, meubel, metaal, keramiek, glasschilderen, muurschilderen, boekbinderij, drukkerij, typografie, toneel, steenhouwen, houtsnijden, vrije schilderkunst of fotografie. Haar keus was gevallen op de meest traditionele plek: de weverij.
‘Binnen de toegepaste kunsten zaten de vrouwen dus weer op de meest traditionele plek,’ aldus Brandt Corstius (1978, p.27). En dan niet per se omdat ze daartoe ‘gedwongen’ werden, getuige de uitspraak van onze weefster in spe. Of moet je hier spreken van ‘gehersenspoeld’?
‘De beeldend werkende vrouw is het meest succesvol bij het werken in het platte vlak. Dat komt door haar gebrek aan ruimtelijk denken, dat de mannen aangeboren is … Daar komt nog bij dat de vrouw een bepaalde kinderlijke kijk op de dingen heeft, die ze net als een kind elk apart bekijkt in plaats van de grote lijnen te zien … En men moet ook niet de vergissing begaan te denken dat haar aard wel zal veranderen, ook al heeft de vrouwenbeweging nog zoveel bereikt en al wordt er nog zoveel gestudeerd. Ja er zijn zelfs tekens, die erop wijzen, dat de vrouw haar beperkingen waardeert in het bewustzijn daarin een voorsprong te bezitten.’ (feministische kunst internationaal, 1978, p.27)
Zucht.
Zijn dit soort ideeën inmiddels dood en begraven?
