Feuilleton Abramovic - PhD

Aflevering 176 Grootmoeder gaat voor in kunst en emancipatie

Screenshot van vimeo. De link staat in de vijfde alinea, het filmpje duurt 2:20 minuten.

Toen Meret Oppenheim het konijn in haar wiskundeschrift tekende (zie aflevering 175) was ze zeventien jaar. Ze interesseerde zich geen bal voor wat de school haar te bieden had en de tekening was een manier om haar vader dat duidelijk te maken. Tenminste, dat wordt erover geschreven in boeken en artikelen die ik kan vinden op internet. Haar moeder? Vond zij er ook iets van? Geen idee, zij komt nergens in voor.

Wel leuk gevonden: dat je zo’n wiskundige wortelvergelijking moet opschrijven, dan aan een konijn denkt en deze er dan simpelweg bij tekent. Een lolletje, een doodle van een scholier, zou ik denken. Simon Baur noemt dit lolletje een ‘vroeg object van Meret Oppenheim’ (Meret Oppenheim Eine Einführung, 2013, p.24). Ik moet daar een beetje om lachen. Een spontaan getekend konijn in een schoolschrift wordt een ‘object’ waarin van alles gezien wordt. Wat natuurlijk daaraan heeft meegeholpen is dat de beroemde surrealist André Breton er iets in zag.

Hij vond in de wiskundige wortelvergelijking en het konijn een combinatie van rationaliteit met het onbewuste, iets dat de surrealisten mateloos interesseerde. Het schoolschrift belandde dan ook in 1957 in het tweede nummer van het tijdschrift Le Surréalisme même, onder de titel Das Schulheft.

Het leven van Meret Oppenheim is doordrenkt met kunstenaars. In het ouderlijk huis ontmoet ze Hugo Ball en Herman Hesse, in Parijs komt ze in contact met kunstenaars als Alberto Giacometti, Hans Arp, Picasso, Dora Maar, Man Ray, Louis Marcoussis, Max Ernst en Marcel Duchamp.

Maar belangrijk voor haar is vooral haar grootmoeder, Lisa Wenger (1858-1941), beeldend kunstenaar en schrijver. Wenger studeerde in Parijs, Florence en Düsseldorf en had in Basel een school voor het schilderen van porcelein. Ze schreef een aantal boeken, en illustreerde bij een traditionele Duitse ballade: Joggeli söll ga Birli schüttle (De boer stuurt Jakob eropuit), uitgegeven in 1908 en nog steeds populair én verkrijgbaar. Iemand heeft het verhaaltje op deze vimeo. Het ziet er leuk uit, met de tekeningen van Wenger. Het gaat dus om een boer die Jakob een opdracht geeft, maar Jakob gaat liever in het gras liggen. Vervolgens stuurt de boer van alles en nog wat eropuit, de hond, een stok, vuur, water, een koe, de slager … om Jakob maar aan het werk te krijgen. Helaas.

Voor Oppenheim is haar grootmoeder een voorbeeld in kunstzinnige en emancipatorische kwesties. Haar vader is de man die haar de keuze geeft tussen Parijs of München voor haar kunstzinnige vorming. Ze kiest Parijs en leeft daar samen met haar vriendin de schilder en danser Irène Zurkinden.

About the author

Susan Hol

Ontdek meer van Susan Hol

Abonneer je nu om meer te lezen en toegang te krijgen tot het volledige archief.

Lees verder