Tussen 1932 en 1937 in Parijs was het werk van Meret Oppenheim in vorm, inhoud en presentatie van een ‘indrukwekkende veelzijdigheid en een geheel eigen expressie’, aldus Christian Fluri (in: Meret Oppenheim Eine Einführung, 2013, p.15).
Toch werd de wereld om haar heen een vergelijking:
bontkopje = surrealisme = Meret Oppenheim (zie aflevering 177).
Het idee voor het bontkopje ontstond trouwens heel eenvoudig, of beter: terloops. Oppenheim zat met Picasso en Dora Maar in de kroeg en liet een armband zien die ze had overdekt met bont. Ze probeerde kostuumsieraden te ontwerpen voor de haute couture om financieel het hoofd boven water te houden. Dora Maar vond hem heel mooi en wilde de armband graag hebben. Picasso zei: ‘Ach ja, je kunt van alles met bont overtrekken’. Dora Maar en Meret Oppenheim moesten daarom lachen en begonnen allerlei dingen aan te wijzen en zeiden: ‘Ja, dat kopje daar of dit schoteltje…’.
Als kort daarop André Breton haar vraagt mee te doen aan een tentoonstelling, moet ze meteen aan het met bont gevoerde kopje denken. Ze kocht een kopje, een schoteltje en een lepeltje. Thuis had ze nog een dun gazellehuidje liggen. Ze knipte het in vorm en plakte het op kop, schotel en lepel.
In deze documentaire van 2Doc wordt daarover verteld, hij duurt 52 minuten.
De vergelijking bontkopje = surrealisme = Meret Oppenheim klopt natuurlijk niet en heeft haar danig in de weg gezeten. Beperkte het haar in de vrijheid die ze zo belangrijk vond? Ontstond daardoor de langdurige crisis (±1937 tot ±1947)?
Het is echt zoeken naar een juist antwoord. Er is zoveel over gezegd en geschreven door anderen dan haarzelf. Gelukkig komt ze in de documentaire veel zelf aan het woord, op latere leeftijd. Beetje wrang wel dat de docu is getiteld met: Meret Oppenheim – Icoon van het surrealisme. Aan de andere kant, misschien vertegenwoordigt zij wel het echte surrealisme omdat zij werkt vanuit haar dromen.
Als veertienjarige begon ze al haar dromen te noteren en daarbij tekeningen en schetsen te maken, zo vertelt iemand in de docu terwijl de notities met tekeningen worden getoond. In de docu vertelt Oppenheim dat dromen de enige vorm van contact van volwassenen met de oerwereld zijn.
‘Want het intellect brengt niets voort. Het is niet mogelijk om met het intellect kunst te maken. Het intellect stelt ons wel in staat om dingen te produceren, maar die kunnen de ziel niet beroeren.’
Vermoedelijk stond bij de mannelijke surrealisten juist wel het intellect op de voorgrond. Zij wilden school maken, hadden rationele ideeën over welke kant het op moest gaan met de kunst en meer van dat soort zaken die je terugziet bij elke in de kunstgeschiedenis genoteerde stroming. Allemaal mannenkwesties.
