Aflevering 214 Ana Mendieta in het land van de begrafenisrituelen en tradities

Foto gevonden bij Ica Boston.

In Mexico (zie aflevering 213) vindt Ana Mendieta de samensmelting van inheemse en Europese culturen die ze (her)kent uit haar eigen Cubaanse erfenis. Mexico wordt al snel een plaatsvervangend thuisland, met haar rijke ceremonies en rituelen, haar kunstvormen en de obsessie met de dood. Het land heeft vele begrafenisrituelen en tradities en vooral de viering van de Dag van de Doden pluist Mendieta helemaal uit. Ze leest over Mexico en verdiept zich in het leven van Frida Kahlo en Diego Rivera.

Mexico is in de jaren 1960 en 1970 aanlokkelijk voor veel kunstenaars en intellectuelen op zoek naar persoonlijke en artistieke vrijheid, om dingen op een heel andere manier te gaan zien en los te komen van de eigen culturele bagage.

Samen met Hans Breder, haar partner in kunst en liefde (zie aflevering 205), onderzoekt Mendieta kleine dorpjes in Mexico, archeologische sites en verlaten plekken. Ze is uit op de meest duidelijke expressies van de samensmelting van inheemse en Europese culturen. Haar interesse gaat uit naar overeenkomsten in culturen, van nu tot in het verre verleden, de rituelen die verbonden zijn met wedergeboorte, zuivering en reiniging, en de Jungiaanse theorie over universele archetypen.

Mendieta volgt ook bij de totstandkoming van haar aarde-lichaam werken en de Siluetas het werkproces van drie stappen: conceptontwikkeling, uitvoering, en documentatie (zie aflevering 205), waarbij ze de voorbereiding en planning heel nauwkeurig uitwerkt. Ze heeft eindeloos veel Siluetas gemaakt, sommige uitgesproken, expressief, niet te missen in het landschap, andere verborgen, bijna helemaal verdwenen in de bodem van de aarde. Ze maakt gebruik van materiaal uit de omgeving, maar ook bloed en rode verf, en probeert van alles uit met aarde (modder, stenen), water (zee, meer, beek, rivier), vuur en lucht in de vorm van vogelveren.

Volgens Olga Viso (zie Bronnen) werkt Mendieta opzettelijk tegengesteld aan de monumentale gebaren die haar mannelijke tijdgenoten en Land Art-kunstenaars, zoals Robert Smithson, maken. (Zie over Land Art de afleveringen 75-76 en over Smithson De (on)zichtbaarheid van een werk.) Toch lijkt haar werk groter dan het is, omdat ze zelden volledig zicht biedt op de grootte van de plek waar ze bezig is. Als ze al overzichtsbeelden maakt van haar werkplek, dan kiest ze uiteindelijk voor het meest bijgesneden beeld van haar kunstwerk.

In Mexico maakt ze ook het werk waar Rosa Lindenburg in aflevering 203 naar verwees: het verstilde lichaam onder een bebloed laken. Het blijkt het werk Mutilated body on Landscape (1973) te zijn. Het werk is uitgevoerd op het dak van Hotel Principal in Oaxaca, Mexico, een hotel waar Mendieta en Breder verblijven in de jaren 1970. Mendieta heeft haar acties als gevolg van de schokkende gebeurtenis op de campus nog vers in het geheugen, bijvoorbeeld de werken Bloody Mattresses of People Looking at Blood, Moffit (zie aflevering 210-212). Met behulp van een laken uit het hotel, het hart van een dier, bloed en zichzelf onder het laken, brengt ze volgens Olga Viso die werken in Iowa naar een nieuw metaforisch niveau.

Bronnen:

Ana Mendieta. She Got Love, 2013, Skira, edited by Beatrice Merz and Olga Gambari.
Feminist Avant-garde: Art of the 1970s : the Sammlung Verbund Collection, Vienna, 2016, Gabriele Schor, Prestel Verlag, p.341-345.
Linda Montano, An Interview with Ana Mendieta, Sulfur 8, no.1, Spring 1988. In:Ana Mendieta. She Got Love, 2013, Skira, p.200-207. (Het interview is gehouden toen Mendieta in Rome was, zo blijkt uit het gesprek zelf. De precieze datering heb ik ondanks veel gezoek niet kunnen achterhalen, maar in 1983 kreeg ze de Rome Prijs van de Amerikaanse Academie in Rome. Haar nicht Raquel Cecilia Mendieta vertelt in een van de filmpjes (zie hieronder) dat ze de laatste paar jaar van haar leven in Rome was, dus de periodisering moet 1983-1985 zijn.)
Olga Viso, Unseen Mendieta. The Unpublished Works of Ana Mendieta, 2008, Prestel.
Vrouw|en Kunst, 2002, Taschen, p.342-347.
WACK! art and the feminist revolution, 2007, Mitt Press, London, edited by Lisa Gabrielle Mark, p.265-266.