Foto gevonden bij Museu Nacional d’Art de Catalunya.
Op zoek naar wat dat precies is, androgynie, kom ik terecht bij Annemarie Schwarzenbach (zie aflevering 220). Deze bijzondere vrouw, die leefde van 1908-1942, was schrijver, journalist, dichter en fotograaf.
In onze tijd was ze misschien niet zo opgevallen, maar in de vroege jaren 1900 viel ze duidelijk uit de toon met haar kortgeknipte haren en een outfit bestaand uit een simpel shirt en een lange broek. In haar tijd was dat uiterst ongepast. Toch had ze haar familie mee. Zij konden de kleine ‘Fritz’ wel waarderen.
Schwarzenbach begon haar androgynie toen ze merkte dat haar ouders haar en haar zusje anders behandelden dan haar broertjes. Na wat wilde jaren in Parijs en Zürich gaat ze in 1930 in Berlijn pas goed uit haar dak. Ze leidt daar een bohemien leven, rijdt in snelle auto’s (paps is miljonair en doet haar die auto’s cadeau) en vermaakt zich prima in het Berlijnse nachtleven. Ze maakt ook deel uit van een vrijgevochten kring vrouwen, allen aanhangers van de zogenoemde ‘garçons’-stijl.
Schwarzenbach schijnt veel mannen en vrouwen gefascineerd te hebben. Haar androgyne verschijning werd aantrekkelijk gevonden. Ook fotograaf Marianne Breslauer kon haar ogen – en vooral haar fototoestel – niet van Schwarzenbach afhouden en heeft in 1931 een bijzondere portretfoto van haar gemaakt. Het is inderdaad een verbluffend portret, ik heb hem bij deze aflevering geplaatst. Je ziet een jong mens met koele blik, het gezicht gehuld in een prachtige afwisseling van licht en schaduw.
Deze foto van Breslauer vangt androgynie op en top. Hier gebeurt wat ik in aflevering 220 beschreef: een peinzend blijven staren naar het beeld omdat de persoon niet onmiddellijk in een hokje te plaatsen is. Ik zie geen man, ik zie geen vrouw, ik zie geen travestie en ik zie geen transgender. Ik zie een mens, niet in te delen in de gebruikelijke hokjes. Breslauer zei over Schwarzenbach: Ze was het mooiste wezen dat ik ooit ontmoet heb. Annemarie was een mens, van wie men eerst werkelijk niet wist, of ze een man of een vrouw was; als de aartsengel Gabriël, staande voor het paradijs, scheen ze mij toe.
De topfotograaf en haar onderwerp verdwenen net als vele andere geweldige vrouwen van de radar en gingen, hup, de vergetelheid in. Maar rond 1987 werd het portret van Schwarzenbach herontdekt als Breslauers meesterwerk. Mede daardoor kwam er ook een Schwarzenbach-revival op gang.
De meeste info over beide vrouwen heb ik van wikip., waar hun leven en werk uitgebreid is beschreven. De link gaat naar de pagina met Schwarzenbach, waar ook de link naar Breslauer is te vinden.
