Relation In Time (foto van Dazed); Rest Energie (foto van Ago); AAA-AAA (foto van NRC); Imponderabilia (foto van Artnet); samenstelling collage met tekst: Susan Hol.
Wat heeft het iconische werk Sister Chapel (zie aflevering 222) met androgynie te maken? Volgens Rosa Lindenburg komen in het kunstwerk drie figuren voor waarbij sprake is van androgynie: de vrouwelijke David in Womanhero van Martha Edelheit; Lilith van Sylvia Sleigh, omdat deze vrouw een actieve bijbelfiguur is die als gelijke van Adam werd gezien; en Zelfportret als superwoman van Sharon Wybrants, omdat de overname van de kleding van Superman in dit portret duidt op androgyne associaties (feministische kunst internationaal, 1978, p.51).
Een vrouwelijke David en een vrouw in Supermankleding … is dat androgynie? Of doe je dan aan omkering van geslacht? Feministische kunstenaars combineren in hun werk vaak vrouwelijke en mannelijke kenmerken om het man-vrouw/sterk-zwak denken te doorbreken. Misschien is dat niet per se androgynie, maar als de toeschouwer een vrouw in kleding van Superman ziet, kan er een luikje in het brein opengaan: hé, ja zeg, dat kan ook. Volgens mij is dat van dezelfde categorie als iemand vertellen over je bezoek aan een arts en dan de plotselinge verbazing op het gezicht van de ander zien als in de loop van het gesprek blijkt dat het gaat om een vrouwelijke arts. Nog steeds denken wij bij arts (en vele andere beroepen) éérst aan een man. Feministische kunstenaars en sowieso vrouwen die kracht, vitaliteit en energie wilden heroveren, willen dit soort denken aan de kaak stellen.
Volgens Rosa Lindenburg is er buiten de feministische kunst niet zozeer sprake van androgynie, maar meer van onderlinge verwisselbaarheid van het mannelijke en vrouwelijke, zónder daaraan een kritisch commentaar of een herwaardering te koppelen (1978, p.51).
Als voorbeeld noemt ze daarbij de krachtmetingen tussen Marina Abramović en Ulay in hun performances. En verdomd, ze heeft gelijk. Abramović beweert zelf steevast dat ze geen feminist is (zie ook aflevering 94 Abramović: ‘Ik ben altijd een soldaat geweest’) en Lindenburg laat hier zien dat die bewering van Abramović klopt.
In haar tijd met Ulay was ze simpelweg een hardwerkende kunstenaar. Er is in hun performances geen onderscheid tussen de vrouw en de man. Ze zijn twee gelijkwaardige personages in hun performances. Het gaat niet over vrouw-manverhoudingen, het gaat over de mens, menselijke relaties, de grenzen van het bestaan, communicatie … Kortom, over zaken die uitstijgen boven dat benepen onderscheid tussen vrouw en man.
Simone de Beauvoir heeft ook over androgynie geschreven en toevallig vandaag kwam ik in Dole (FR) in het Musée des Beaux Arts twee androgyne portretten tegen…
