Foto gevonden bij Cogpunk Steamscribe.
Het werk Nameless and Friendless van Emily Mary Osborn (zie aflevering 231; afbeelding bij aflevering 228) had een bepaalde bedoeling, aldus Linda Nochlin (Some Women Realists, 1974, in: Women, Art, and Power and Other Essays, 1988, p.88).
Oh? Wat dan?
Het ging er hoofdzakelijk om dat je het werk las en interpreteerde, vertelt Nochlin. Natuurlijk mocht je het ook waarderen om de visuele kwaliteiten, maar dat was niet het belangrijkste. Volgens Nochlin gebruikt een schilderij als Nameless and Friendless noodzakelijkerwijs de strategieën van de roman, het theater, of de sociologische verhandeling, om bepaalde doelen te bereiken. Door de nadruk op nauwkeurige, belangrijke details en zinvolle gebaren, lijkt zo’n schilderij vaak op het begin van een stomme film. (1988, p.88).
De neiging bestaat om dit soort voorbeelden van Victoriaans realisme af te doen als louter ‘fotografisch’ of ‘literair’, simpelweg omdat het niet past binnen de hedendaagse gevestigde canons van afbeeldingen. Dat is verkeerd, aldus Nochlin, ze moeten juist beschouwd worden als een andere, maar net zo goed rechtmatige en levensvatbare wijze van visuele opbouw en expressie. Natuurlijk is een werk als Nameless and Friendless rijkelijk gedetailleerd en vol met sociale en psychologische informatie, maar toch is het helemaal niet fotografisch op de manier waarop het werk van de hedendaagse realisten wel gezien wordt. (1988, p.88).
Het Victoriaanse verhalende schilderij, met haar ingewikkelde organisatie, de overduidelijke sociale en morele verwikkelingen en de dramatische betekenisvolle verdichting, bevindt zich aan de uiterste pool van expressie in haar benadering van het ruwe ervaringsmateriaal, legt Nochlin uit. Dit is heel anders dan wat de fotografische gevoeligheid kenmerkt, namelijk afstandelijkheid en objectiviteit. Het werk van Osborn is geen ‘ogenschijnlijk willekeurige stukje uit een bepaalde tijd, zoals een fotografisch beeld’, aldus Nochlin. Integendeel, het is ‘een zorgvuldig geconstrueerde palimpsest van significante temporele gebeurtenissen waaruit een complexe boodschap kan worden gedistilleerd’, schrijft ze. (1988, p.88)
Na enig gepuzzel vermoed ik dat ‘palimpsest’ in dit verband betekent: meerdere lagen. Dat is dan mijn vrije interpretatie van de meest gebruikte betekenis van palimpsest: het hergebruik van een stuk perkament (de originele tekst weg krabben en vervangen door nieuw schrift). De ‘significante temporele gebeurtenissen’ verwijzen denk ik naar belangrijke voorvallen uit de tijd van de kunstenaar.
Als we Nochlin mogen geloven had dit type realistische schilderijen, met haar didactische en sociale betekenisvolle uitdrukking, een aantal aanhangers onder vrouwelijke kunstenaars in de twintigste eeuw. Ze noemt als voorbeeld Lucienne Bloch. (1988, p.89)
