Feuilleton Abramovic - PhD

Aflevering 24 Complexe projectie

Susan Hol, On My Own, 2015-2018.

Bij complexe projectie ben je in staat om onderscheid te maken tussen jezelf en het object waarop je projecteert, zo schrijft Richard Wollheim in zijn boek The mind and its Depths (1993, p.151).

Het betekent dat je bij complexe projectie niet simpelweg je gevoelens op iets of iemand anders plakt, zoals bij eenvoudige projectie (zie aflevering 23), maar dat je hebt oog voor een overeenstemming met je gevoelens.

Je zegt bijvoorbeeld niet ‘Oh, wat staat die boom daar treurig te zijn’, want je bent je bewust van je eigen verdriet op dat moment. Je ziet eerder iets terug van je eigen verdriet in hoe die boom daar staat, bijvoorbeeld afgezonderd van andere bomen, met zwaar neerhangende takken en bladeren die verdorren.

Je zou iets zeggen als: ‘In hoe die boom daar staat en is gevormd zie ik iets van mijn eigen treurigheid terug’. Dat zeg je natuurlijk niet zo, want dat zou wel heel deftige/formele spreektaal zijn, maar het gaat om het idee.

Als analytisch filosoof (jawel, nu komt een meer (academisch) filosofische analyse, sla het gerust over 😉 ) vraag ik me dan af of bij complexe projectiemisschien ook sprake is van zien-in en tweevoudigheid.

Voor zover ik kan nagaan bespreekt Wollheim dit niet, maar het lijkt er wel op.

Ik bedoel dan niet zozeer het letterlijke niveau, zoals besproken in vorige afleveringen (bijv. afl. 17): je bent je bewust van het oppervlak waarnaar je kijkt (een muur met vlekken) en je neemt er iets anders in waar (bijvoorbeeld een paard). Maar ik kan me voorstellen dat iets soortgelijks plaatsvindt op mentaal niveau: je bent je bewust van het object (het oppervlak/de boom) waarnaar je kijkt en je neemt er iets anders in waar (je eigen gevoelens).

Je ziet de boom, zijn takken die niet naar de hemel maar naar de grond reiken, de bladeren die langzaam afsterven. Je neemt die feiten waar en tegelijkertijd word je geraakt door die boom.

Mogelijk wandel je daar in dat bos omdát je verdrietig bent en word je getroffen doordat deze boom in overeenstemming is met je gevoelens.

En hoe zit het nu met ‘gepastheid’ bij het kijken naar kunst?

About the author

Susan Hol

Ontdek meer van Susan Hol

Abonneer je nu om meer te lezen en toegang te krijgen tot het volledige archief.

Lees verder