Foto gevonden bij De Appel.
Op 20-12-1978 is het de beurt aan Martha Wilson met haar performance Story Lines, in De Appel, te Amsterdam (Hedy Buursma, Performance, video, film, feministische kunst internationaal, 1978, p.99).
De kunstenaar Martha Wilson (1947) is in dit feuilleton al eerder aan bod geweest (zie aflevering 188). Buursma is van mening dat de literaire achtergrond van Wilson (afgestudeerd in de Engelse taal en letterkunde) duidelijk te zien is tijdens de performance.
Hoe dan?
Wilson kiest in deze performance voor een universeel thema, schrijft Buursma, namelijk de vragen ‘Wat is waarheid?’ en ‘Wat is werkelijkheid?’ (1978, p.99). Dat zijn in mijn ogen filosofische vragen, dus wat heeft het met taal en letterkunde te maken?
Wilson heeft de performanceruimte in tweeën gedeeld met behulp van schragen: een deel voor haar en een deel voor het publiek achter de gecreëerde ‘balustrade’. Heen en weer wiegend in een schommelstoel leest ze teksten op of laat een taperecorder dat werk doen. Soms draait alleen de band, soms spreekt Wilson alleen, en soms gebeurt het tegelijkertijd. Het verhaal wordt geïllustreerd met dia’s. (1978, p.99)
Het verwarrende voor wat betreft waarheid en werkelijkheid zit, denk ik, in de combinatie van dingen. Het verhaal gaat over een man die een kachel komt installeren en de vraag of Wilson de man zal verleiden of niet, maar ook over de relatie met haar vader en dat ze verliefd wordt op mannen die haar sterk aan haar vader doen denken. Ondertussen tonen de dia’s beelden van close-ups van haar, soms verwrongen, gezicht, en ook beelden van haar moeder en een beeld van zichzelf voor een varkensstal. Daarnaast beweegt Wilson in de schommelstoel de hele ruimte door, klimt op een ladder en gooit de schragen om. En bovendien verdraait ze soms haar stem om, volgens Buursma, ‘te benadrukken dat de werkelijkheid en de waarheid alleen in je eigen geest bestaan’. (1978, p.99)
Hoezo is dan de literaire achtergrond van Wilson te zien? Misschien doordat vrijwel alles om het vertelde verhaal draait, de gesproken teksten. Het waarheid/werkelijkheid vraagstuk lijkt daaronder te liggen. Door stembuigingen, fysieke acties en het niet synchroon lopen van beeld en verhaal, zal je als toeschouwer – neem ik aan – je vrij snel afvragen wat nu wel en niet klopt, wat echt is en wat gefantaseerd.
Voor wat betreft de feministische kant van de zaak, tja, is het niet voor iedereen (v/m) goed zich zo nu en dan af te vragen wat nu precies de waarheid is en waaruit de werkelijkheid nu eigenlijk bestaat?
