Foto gevonden bij Historiek. Op deze site vind je meer info over de romantiek.
Tot de expositie Artists over Land in 1975 is Marie Yates, net als haar mannelijke collega’s, fundamenteel geïnteresseerd in het overbrengen van een ervaring vanuit een individualistisch gezichtspunt, zo laat Fenella Crichton weten.* (zie ook aflevering 388)
Yates doet dan al wel steeds iets dat afwijkt van de ideologie van haar mannelijke collega’s: ze heeft aandacht voor de rol van de toeschouwer. In de expositie Artists over Land maakt ze het aandeel van de toeschouwer nog groter dan eerst: het publiek kan door de manier van presenteren van het kunstwerk een soort eigen reis maken langs de observaties van Yates (zie aflevering 388 voor een foto en beschrijving van dit werk).*
Bij de expositie Artists over Land bevat het werk van Yates, naast de rechthoek met tekst aan de muur en de vertoning van twee sets dia’s (zie aflevering 388), een derde component. Volgens Crichton is deze component een erg belangrijke poging om definitief de negentiende-eeuwse romantiek die aan landschap in de kunsten vastgeplakt zit van zich af te schudden.*
Wat doet Yates dan en hoe ziet die negentiende-eeuwse landschapsromantiek er dan uit?
Om met het laatste te beginnen, de tijd van de romantiek (ca. 1780-1850) is van oorsprong tegengesteld aan het classicisme (ca. 1640-1720). In het classicisme is sprake van een opleving van de klassieke Griekse en Romeinse voorbeelden en dat levert een rustige, ordelijke en wat serene kunst op (zie bijvoorbeeld deze afbeelding). De romantiek is in vergelijking daarmee nogal wild, met bakken levendige energie, volop emotie, bergen betekenissen en vaak ook met een wat spirituele lading (zie bijvoorbeeld deze afbeelding Jong meisje op het kerkhof ).
‘Zoenen is geen romantiek, het bezitten van een hart wel’, kopt Jesse Bryant Wilder in zijn boek Kunstgeschiedenis voor Dummies (2008, p.205). ‘De romantiek betekent niet dromerig achterover liggen op een bed van rozen of bij kaarslicht in de ogen van je geliefde staren’, gaat hij verder. ‘Ze heeft niets met dat soort romantiek te maken. Deze beweging betekent een individualist zijn, geloven in de rechten van andere individuen en diepgaande, intense en vaak positieve emoties uiten.’ (2008, p. 205)
Jawel, dat is nog eens lekker rechttoe-rechtaan en de spijker op zijn kop.
Een laatste essentieel punt dat hij noemt is dat in de romantiek een diepgaande, spirituele relatie met de natuur een grote rol speelt. (2008, p. 205) En dat is precies het juk van de romantische landschapskunst voor een kunstenaar als Marie Yates.
Tuurlijk, in de filosofie gaat het er wat minder recht-voor-de-raap aan toe, maar daar vind ik ook allemaal zeer interessante elementen. Zo citeert de filosoof Thomas Baumeister in zijn boek De filosofie en de kunsten de dichter Novalis: ‘Wanneer ik aan het gewone een hoge betekenis, aan het alledaagse een geheimzinnig uiterlijk, aan het bekende de waarde van het onbekende en aan het eindige de schijn van het oneindige geef, dan romantiseer ik’. Ook dat geeft een heel andere betekenis aan ‘romantiseren’ zoals wij dat heden ten dage kennen…
