Marie Yates wil afrekenen met de negentiende-eeuwse romantiek die aan landschap in de kunsten vastgeplakt zit (zie aflevering 389). Hoe doet ze dat dan precies?
Voor een goed begrip moet ik toch nog wat dieper in die stroming duiken, niet via de kunstgeschiedenisroute maar de analytische filosofie. Zin in!
In de romantiek staan twee ideeën centraal, zo schrijft de filosoof Rob van Gerwen in zijn boek Moderne filosofen over kunst. ‘Ten eerste zoekt men naar een hogere eenheid …’. Verschillen tussen mensen onderling en tussen mens en natuur zorgen voor conflicten. Het idee is dat die hogere eenheid deze verschillen ongedaan maakt, en dat die eenheid het leven een zin geeft. Het tweede idee is dat de kunst dit dan het best voor elkaar kan krijgen. (2017, p. 177)
In de tijd van de romantiek zijn mensen klaar met het rationele argumenteren van de Verlichting. Het mythische gaat de boventoon voeren. De werkelijkheid kan ervaren worden in een eenheid van subject en object, door intuïtie. ‘God is natuur’, zo schrijft Van Gerwen. ‘Men beschouwt de natuur als een organische totaliteit die op de mens lijkt. Omgekeerd wordt de menselijke geest opgevat als het bewustzijn dat de natuur van zichzelf heeft.’ (2017, p.178)
De romantici benadrukken de vermogens van de creatieve verbeelding en het belang van gevoelens en intuïtie. Het is niet de filosofie die de meest geschikte bron van kennis van de werkelijkheid is (zoals wel bij de rationalisten), nee, het is de kunst, want die voldoet beter omdat zij dichter bij de goddelijke creativiteit staat. De filosoof Arthur Schopenhauer (1788-1860) heeft deze romantische ideeën in een systematisch geheel ondergebracht in zijn hoofdwerk Die Welt als Wille und Vorstellung (1819 en 1844). (2017, p.178-179)
Schopenhauer, een eenzelvig eigenwijs mannetje en notoir vrouwenhater, wiens moeder een succesvol romanschrijver was met een druk sociaal leven, beschouwt zijn eigen filosofie als de systematische vervolmaking van de geniale gedachten van de filosofen Plato en Immanuel Kant.
Deze video legt animatiegewijs de romantiek uit.
