De invalshoek: het staat in het museum, dus het is kunst, is de zeer verkorte weergave van de institutionele kunsttheorie van de filosoof George Dickie. Belangrijk in die theorie zijn de mensen uit de kunstwereld, zoals kunstcritici, museumdirecteuren, kunstenaars, kunsthistorici, galeriehouders en verzamelaars.
Deze mensen uit de kunstwereld zijn de zogenaamde kenners die kunnen bepalen of iets kunst is. Een andere voorwaarde is dat het gaat om een artefact: iets door mensen gemaakt.
Op zich is dat een goed begin, met twee dingen: zogenaamde kunstexperts (ja, ja, ik weet het, je kunt daar állerlei vragen bij stellen, wat ik ook ga doen!) en het kunstwerk moet door mensen gemaakt zijn.
Maar, zegt de filosoof Jerrold Levinson, kunst heeft ook nog altijd een relatie met kunst uit het verleden. Hij heeft het over ‘kunstbewuste makers van kunst’ (in: Defining Art Historically, 1990).
Oké, dat is drie: experts, artefact en kunstbewustzijn.
En het publiek dan? Doet het publiek er niet toe? Het publiek verkeert (al?) lange tijd in een toestand die de filosoof Benjamin R. Tilghman nogal raak beschreven heeft:
Het is niet dat hij denkt dat het werk waar hij naar kijkt slecht is; hij weet tenslotte niet wat relevant om iets over de waarde ervan te kunnen zeggen en in dit opzicht is hij als de man die de pointe van de grap niet ziet en niet weet waar hij moet zoeken om die te vinden. Zijn eerste reactie zou kunnen zijn om het ding weg te wuiven als een soort onzin of als een poets of grap, al was het dan bepaald niet een zeer goede. Maar hij is terughoudend om het zomaar weg te wuiven. Een groot aantal mensen die naar men zegt het kunnen weten nemen het serieus en hij denkt aan die traditionele critici die in de ogen van latere generaties totaal voor gek stonden doordat zij de impressionisten, de postimpressionisten en alle anderen die we nu tot de moderne meesters rekenen hadden bespot.
Tilghman schrijft dit in But is it Art? Mijn exemplaar stamt uit 1987, voor 1 euro op de kop getikt 😉 en dat terwijl het een hartstikke leuke benadering is van hoe je nou toch in godesnaam die kunst moet waarderen als publiek. Dus daar ga je meer over lezen in dit feuilleton.
Maar goed, ik ben nu bij vier: experts, artefact, kunstbewustzijn en waardering.
Hoe ga ik dat nu weer aanpakken?
