Feuilleton Abramovic - PhD

Aflevering 449 David Hume is van Gevoel, Immanuel Kant van Verstand

Deze tekening is gemaakt door Judith Meinders als omslag bij mijn afstudeerscriptie ‘Een berg fietswielen in de hoek van een museumzaal’.

De conventionele noties van de kunstenaar die Roszika Parker en Griselda Pollock bedoelen (zie aflevering 448), is de romantische cultus van artistiek individualisme (ofwel de bohemien, zie bijvoorbeeld aflevering 366).

Bij die cultus hoort, zo schrijven ze, ‘de ideologie van kunst als de directe, persoonlijke uitdrukking van universeel geldige betekenissen door een transcendent menselijk subject’.*

Eh, wat?

De term ‘transcendent’ komt hoofdzakelijk van de filosoof Immanuel Kant (1724-1804), maar wordt ook gebruikt door andere filosofen. Kant was een hardcore rationalist, tot de Schotse filosoof David Hume (1711-1776), hardcore empirist, hem ‘wakker schudde’.

Hume is van Gevoel, Kant is van Verstand.

En zo ben ik weer beland bij mijn twee filosofische ‘leidsmannen’. In mijn doctoraalscriptie Een berg fietswielen in de hoek van een museumzaal komen zij ook ruimschoots aan bod. (Wil je een exemplaar van mijn scriptie? Ik heb er nog een paar over. Mail of DM me je adres en ik stuur het je gratis toe.)

Voor Hume is onze meeste kennis onzeker, het zegt volgens hem meer over onszelf dan over de werkelijkheid (zie ook aflevering 21). Hij vindt zintuiglijke indrukken belangrijker dan ideeën. Hij redeneert ook vanuit die zintuiglijke indrukken (ervaring opdoen, ofwel empirisme): je krijgt bijvoorbeeld een idee van oranje of zoet doordat iemand je oranje laat zien of je zoetigheid laat proeven. Eerst is er de kleur zien of de smaak proeven, daarna ontstaat pas een idee van die kleur of smaak.

De rationalist Kant denkt jarenlang na over ervaring en kennis, hoe die twee van invloed op elkaar kunnen zijn. Het resulteert in drie hoofdwerken Kritik der reinen Vernunft (1781) ofwel: Wat kunnen wij weten? Kritik der praktischen Vernunft (1788) ofwel: Wat moeten we doen? En Kritik der Urteilskraft (1790) ofwel: Hoe bepalen we onze houding ten aanzien van dingen? Dat laatste boek zeer belangrijk in de geschiedenis van de esthetica.

De manier waarop Kant in zijn boeken analyseert staat bekend als transcendentaal…

*Uit het boek Framing Feminism, Art and the Women’s Movement 1970-85. Eds. Roszika Parker en Griselda Pollock, Pandora Press, Londen, 1987, pp.3-78.

About the author

Susan Hol

Ontdek meer van Susan Hol

Abonneer je nu om meer te lezen en toegang te krijgen tot het volledige archief.

Lees verder