Feuilleton Abramovic - PhD

Aflevering 488 Kunstpraktijk ad. 3b Vrouwelijke ervaring (egokunst)

Screenshot. Zie voor het YouTube filmpje (4:16 minuten) de link in de tweede alinea.

‘Zij wordt gezien; hij is de ‘blik’, schrijft Mary Kelly na haar aanname dat in de kunstpraktijk van vrouwen de kunstenaar het object is en zij hiermee de man tevreden stelt, maar ook een beetje op de vingers tikt (zie aflevering 487).*

Met ‘de blik’ bedoelt Kelly waarschijnlijk de zogenoemde ‘male gaze’, de mannelijke blik, ofwel het mannelijk oogpunt in kunst, cultuur en maatschappij (zie bijvoorbeeld aflevering 311 VideoArt: Hannah Wilke gebruikt haar lichaam om meesterwerken te infiltreren, en deze video).

Hierna raak ik de weg kwijt. Kelly vervolgt haar verhaal met: ‘De letterlijke spiegel, of het videoscherm als spiegel, betekent vaak een narcistische structuur.’* Nu is de oorsprong van de term ‘narcisme’ het verhaal van Narcissus die zichzelf bewonderde in een spiegelend wateroppervlak, dus kan ik de gedachtegang spiegel – narcisme wel volgen. Alleen, hoe kan Kelly dat zo stellig beweren? Hoe weet ze dat? En heeft ze het hier over performances waarin spiegels of videoschermen worden gebruikt? Ze gaat daar allemaal niet op in.

Dan schrijft ze dat deze ‘narcistische structuur’ gebaseerd is op ‘de terugkeer van het beeld van de kunstenaar naar zichzelf in een moment van pseudo-totalisatie’, aldus Kelly.*

Eh, juist. Waar gaat dit over? En vooral: wat doe ik nu, erin duiken of loslaten? Tijdens mijn opleiding tot dramatherapeut heb ik de nodige psychoanalytische bagage meegekregen, maar hier kan ik toch werkelijk niets mee. Aan de andere kant, misschien levert het iets op voor een beter begrip van werk als dat van Marina Abramović en andere performancekunstenaars. Goed, speuren dan maar.

De term pseudo-totalisatie komt uit een psychoanalytische theorie van Jacques Lacan. Logisch, gezien Kelly’s voorkeur voor deze theoreticus. Nu wordt er van alles in allerlei talen (Frans, Engels, Duits, Nederlands) geschreven waarin die term voorkomt, en dat heb ik allemaal grondig bestudeerd, maar niemand verklaart ‘pseudo-totalisatie’ zelf, terwijl ik daar toch steeds op blijf haken.

Wat is ‘pseudo-totalisatie’ precies?

*Uit: Mary Kelly, On sexual politics and art. In: Framing Feminism, Art and the Women’s Movement 1970-85. Eds. Roszika Parker en Griselda Pollock, Pandora Press, Londen, 1987, pp.303-312.

About the author

Susan Hol

Ontdek meer van Susan Hol

Abonneer je nu om meer te lezen en toegang te krijgen tot het volledige archief.

Lees verder