Een afdruk van deze collage is ook verkrijgbaar bij Werk aan de Muur.
Vrouwen, hippies, jongeren, studenten, schoolkinderen … ze zetten zich allemaal af tegen de grote ideologische instellingen van de samenleving die hen hebben gevormd (zie aflevering 561). Geen bourgeois gezin, maar een commune; vrijheid van meningsuiting en tegen de gevestigde media; tegen de universiteiten.*
De aanvallen zijn specifiek, plaatselijk en relevant. Ze brengen tegenstellingen aan het licht, aldus Juliet Mitchell, en dat geeft volgens haar de beweging de macht te blijven bestaan ondanks allerlei tegenslagen. Als voorbeeld noemt ze dat studenten bij het – vaak gewelddadig – trotseren van de grote ideologische instellingen, de bevoegdheden van onderdrukkend staatsgeweld en deze altijd op de achtergrond aanwezige ruggensteun zichtbaar hebben gemaakt.*
Het is deze onvermijdelijke relatie tussen de kalmte van consensus (we zijn het er allemaal eens) en de wreedheid van dwang (de moorden, het afranselen, gevangenneming) die de intelligentsia heeft geschokt, schrijft Mitchell.* En niet alleen hen, zou ik eraan toe willen voegen. Het gaf tot ver buiten Amerika een schokeffect dat ‘brave’ studentjes zomaar in elkaar geslagen konden worden.
De protesten in de sixties tegen de bestaande cultuur vonden op allerlei niveaus plaats, van een uiterst onpolitieke kant: eigenheid en het vrije individu, tot de zeer politieke woeste aanval op instellingen die de belichaming zijn van de bestaande ideologie, zoals het gezin, onderwijs en de media.*
Het is volgens Mitchell onvermijdelijk dat de protesten, in welke vorm dan ook, worden aangezwengeld door de mensen uit de middenklasse. Zo krijgen over het algemeen alleen middenklasse kinderen hoger onderwijs, of blijven tot na hun vijftiende op school, of niet-middenklasse kinderen vervolgen wél hun onderwijs en worden zo ook middenklasse; het werk in de media is grotendeels een middenklasse baan; het zijn middenklasse kinderen die zich kunnen veroorloven even af te haken en te experimenteren met verschillende levensstijlen; en het zijn de middenklasse moeders die kunnen nadenken over het kerngezin en wat dat allemaal precies inhoudt.*
Maar, zo schrijft ze, dit is alleen de waarneembare (fenomenale) vorm. Veel belangrijker is het feit dat de bourgeoisie, de gegoede burgerij, de bezittende klasse, de dominante ideologie van een kapitalistische maatschappij is.
*Juliet Mitchell, Women’s Estate, Pantheon Books, Londen, 1971.
