Foto gevonden op de website Léonor Fini.
Leven in een vrouwelijk lichaam is heel anders dan ernaar kijken, als man (zie aflevering 606).
Voor vrouwen is er als het ware sprake van een dubbele vervreemding, schrijft Lisa Tickner, haar lichaam is bezet gebied in zowel de cultuur als de natuur (zie ook aflevering 606). De kunstenaar (v) kan dan twee dingen doen, óf het hele zaakje negeren omdat het een warrig zootje is waar je nauwelijks helderheid in kunt krijgen, óf de erfenis recht in de ogen kijken en ermee werken: de zaak aanvallen, omdraaien, belichten en gebruiken voor je eigen doelen.*
Het bezette gebied moet teruggeëist worden van de kolonialen: de mannelijk fantasie. De ‘verloren’ aspecten van de ervaringen van het vrouwelijk lichaam moeten als enige echte worden gewaarmerkt en opgenomen in de cultuur. Het moet tegenwicht bieden aan de bekendere rol van de vrouw als verleidelijke artistieke grondstof voor mannen. Zodra kunstenaars (v) hiermee aan de slag gaan, krijg je een heel ander beeld.*
Wat Tickner ziet bij kunstenaars (v) en hun erotische kunst is dat er sprake van de-erotiseren en dekoloniseren van het vrouwenlichaam; het aankaarten van de taboes van dat vrouwenlichaam; het uitdragen van haar ritmes en pijn, vruchtbaarheid en bevalling. Opgedrongen narcisme en passiviteit moeten vervangen worden door een actieve en authentieke seksualiteit.*
Tickner heeft de kunstwerken van vrouwen in een aantal categorieën ingedeeld. In zekere zin is dat willekeurig natuurlijk, schrijft ze, omdat er altijd sprake is van overlapping. Als je andere keuzes maakt, krijg je andere categorieën. Maar voor de helderheid heeft zij gekozen voor:
- De man als motief
- ‘Vaginale iconologie’
- Transformaties en processen
- Parodie.
Bij De man als motief duikt Tickner eerst de geschiedenis in. Er is tot de twintigste eeuw geen traditie van vrouwen die een mannelijk naakt schilderen, schrijft ze, want ja, ze kregen de kans niet. De surrealistische kunstenaar Léonor Fini (1907-1996) doet dat wel, als naaktschilder avant la lettre, maar de betekenis van haar voorstellingen legt toch vooral de nadruk op de fatale, ondoorgrondelijke (sfinx) vrouw en haar macht over de wat domme man.*
Waar Tickner dat vandaan haalt weet ik niet. Het werk van Fini op de site met haar werk toont dit soort beelden niet, maar daar zijn ook weinig mannelijke naakten te vinden.
*Uit: Lisa Tickner, The body politic: female sexuality and women artists since 1970. In: Framing Feminism, Art and the Women’s Movement 1970-85. Eds. Roszika Parker en Griselda Pollock, Pandora Press, Londen, 1987, pp.263-276.
