Links: Shelley Lowell, Rediscovery. Rechts: Sam Haskins, Nude with Apple.
Zowel Lisa Tickner als Rachel Middleman bespreken het artikel Vaginal Iconology van Barbara Rose (zie aflevering 614). Beiden noemen ook Judy Chicago en Miriam Schapiro als de initiatiefnemers van een nieuw concept: de gecentraliseerde leegte in kunstwerken van vrouwen. Wel, dát is in dit feuilleton al ruimschoots aan bod geweest, zie bijvoorbeeld aflevering 133 Kom kijken! Het is hier, en hier, en hier! en aflevering 226 De ‘centrale holte’ …
Volgens Tickner reageren ‘east coast feminists’ (ik denk dat dit de oostkust van de VS moet zijn, waar New York ook onder valt) sterk op het idee van baarmoeder-gecentreerde beelden, zij zien het als biologische determinisme oude stijl in een nieuw jasje.*
Voor de tegenstanders van ‘baarmoederkunst’ is dat biologisch determinisme – het samenvallen van sekse en gender, ofwel geen verschil maken tussen biologische eigenschappen en sociale, psychologische en gedragseigenschappen, ofwel de zwakke vrouw kan geen grote kunstwerken maken – een gruwel (zie ook aflevering 140).
Middleman noemt deze tegenstanders ook, maar zij gaat vervolgens verder met het werk van Hannah Wilke. Tickner neemt een ander pad, namelijk dat hoe dan ook zoiets als ‘vrouwelijkheid’ opnieuw gedefinieerd moet worden.
Het gaat er volgens Tickner niet om dat je vrouwelijkheid op de een of andere vage manier uitdrukt, maar wel dat bekende symbolen nuttig kunnen zijn bij het construeren van nieuwe betekenissen, vooral wanneer ze worden gebruikt in combinatie met minder bekende attributen. Zo probeert Judy Chicago in Let it all hang out het vermogen uit te drukken om tegelijkertijd vrouwelijk en krachtig te zijn. Echter, zo schrijft Tickner, het probleem hier is om de uitdaging aan te gaan en niet alleen een bestaande set associaties te updaten.*
Nee, dan het werk van Shelley Lowell, Rediscovery, een geschilderde appel waarbij het klokkenhuis is vervangen door de vulva (vrouwelijke uitwendige genitaliën, door Tickner vagina genoemd). Het is enerzijds een krachtig beeld dat een taboe-onderwerp belicht, waarbij de titel het verband legt met de voor Chicago zo belangrijke feministische intenties: verkennen, begrijpen, opnieuw vormgeven.*
Tegelijkertijd roept Rediscovery de oude verbanden op tussen vrouwen en heerlijke passieve verbruiksartikelen, tussen vrouwelijke seksualiteit en het thema verleiding en zonde, en wekt het een zeer vergelijkbare reeks reacties op die worden uitgelokt door een Sam Haskins-foto van appel/borst (Nude with Apple, 1974).*
Rediscovery heeft misschien de intentie om te verwijzen naar visuele woordspelingen zoals die van de appel en de borst, maar het ironie-mes snijdt aan twee kanten, omdat de kunstenaar clichés niet aanvecht maar zich erin wentelt.*
*Uit: Lisa Tickner, The body politic: female sexuality and women artists since 1970. In: Framing Feminism, Art and the Women’s Movement 1970-85. Eds. Roszika Parker en Griselda Pollock, Pandora Press, Londen, 1987, pp.263-276.
