Lisa Tickner opende haar artikel met de woorden: ‘Het recente werk van een aantal vrouwelijke kunstenaars heeft het menselijk lichaam als uitgangspunt genomen’ (zie aflevering 603). Zij wilde de consequenties ervan onderzoeken, of vrouwen een revolutie zouden gaan ontketenen in de erotische representatie.*
De vier categorieën waarin Lisa Tickner uiteindelijk de kunstwerken van vrouwen indeelt – De man als motief (aflevering 607-613), ‘Vaginale iconologie’ (afleveringen 614-617), Transformaties en processen (afleveringen 618-620) en Parodie (aflevering 621) – leveren niet zomaar bruikbare conclusies op, maar Tickner wil wel een paar punten maken.*
Het beeld van de vrouw in alle variaties is volgens Tickner het mythische gevolg van de uitsluiting van vrouwen bij het maken van kunst. De vrouw is alomtegenwoordig in de kunst en ze is grotendeels afwezig in de kunst.*
Die alomtegenwoordige vrouw is geen vrouw maar slechts het symbool ‘vrouw’, zonder oorspronkelijke inhoud en gevuld met mannelijke angsten en verlangens. Op het gebied van erotiek is dit het duidelijkst, aldus Tickner, en vrouwen zelf weerspiegelen zich in de cultuur als door donker glas.*
Maar paradoxaal genoeg is voor vrouwen het instrument om ervaringen te objectiveren juist die cultuur, het proces dat al vervormt en niet waardevrij is. Wat moet je dan doen? Die cultuur bij de kladden grijpen, begrijpen en hervormen. Hoe hervorm je dat dan? Door dat wat die cultuur uitdraagt te belichten en de tegenstrijdigheden van de betekenissen te laten zien.*
Je kunt niet uit het niets een nieuwe en utopische kunst creëren – of een nieuwe en utopische seksualiteit, aldus Tickner. Beide vragen een strijd, een worsteling met de situatie waarin je je bevindt. Kunst maakt niet alleen ideologie expliciet, maar kan op een bepaald historisch moment worden gebruikt om die ideologie te veranderen.*
‘Er lijkt mij alle reden om aan te nemen dat het feminisme, en uiteindelijk de omverwerping van patriarchale waarden, kunst net zo dramatisch zal transformeren als de burgerlijke revoluties’, schrijft Tickner.*
Moeten vrouwen ‘seksueel’ worden bevrijd om erotische kunst te kunnen maken? Waarom zou dat nodig zijn? *
*Uit: Lisa Tickner, The body politic: female sexuality and women artists since 1970. In: Framing Feminism, Art and the Women’s Movement 1970-85. Eds. Roszika Parker en Griselda Pollock, Pandora Press, Londen, 1987, pp.263-276.
