Afbeelding gevonden bij Tate.
Vrouwen moeten zich niet laten opsluiten in het zogenaamde, door de dominante mannelijke machtselite geformuleerde, ‘Vrouwenprobleem’, volgens Linda Nochlin (zie aflevering 646). Integendeel, vrouwen maken deel uit van de samenleving en niemand kan over een ander bepalen of hij of zij een ‘probleem’ is, niemand is meer of minder mens dan de ander.*
Vrouwen moeten wel bereid zijn om de feiten van hun situatie recht in het gezicht te kijken, schrijft Nochlin, en dan zonder zelfmedelijden of uitvluchten. Om een wereld te creëren waarin gelijke prestaties niet alleen mogelijk worden gemaakt, maar ook actief worden aangemoedigd door sociale instellingen, is een hoge mate van emotionele en intellectuele inzet die nodig.*
Reken er niet op dat de meerderheid van de mannen zomaar plotseling ineens het licht zal zien, waarschuwt Nochlin. Zij zullen niet gauw hun belang zien in een volledig gelijke behandeling van mannen en vrouwen, of inzien dat ze zichzelf tekortdoen door zich af te sluiten voor ‘vrouwelijkheid’ en emoties. De mannen die zich wel inlaten met gebieden waar de vrouwen overheersen, zoals de zorg voor baby’s of (jonge) kinderen, verwerven de status van kinderarts of kinderpsycholoog en hebben een vrouwelijke verpleegkundige voor de routineuzere klusjes.*
Nochlin gaat nog even door. Mannen die de scepter in de keuken zwaaien, schrijft ze, worden beroemd als chef kok. Mannen die verlangen naar zelfvervulling via ‘vrouwelijke’ artistieke interesses, kunnen zichzelf vinden in een beroep als kunstschilder of beeldhouwer in plaats van – waar hun vrouwelijke evenknieën zo vaak belanden – als vrijwillig museummedewerker of parttime keramist.*
En dan heb je nog het gebied van de wetenschap: hoeveel mannen zouden bereid zijn om hun banen als docent en onderzoeker in te ruilen voor die van de onbetaalde, parttime onderzoeksassistenten en typisten, of die van de fulltime kindermeisjes en het huishoudelijk personeel? Wie privileges heeft, houdt daaraan natuurlijk vast, heel stevig vast, hoe klein het voordeel ook is, tot hij gedwongen is om te buigen voor een of ander machtiger iets of iemand.*
Dus de kwestie van de gelijkheid van vrouwen, in zowel de kunsten als elk ander domein, gaat niet over de relatieve welwillendheid of slechte wil van individuele mannen. Het gaat ook niet over het zelfvertrouwen of de verachtelijkheid van individuele vrouwen. Het gaat veel meer over institutionele structuren en de kijk op de werkelijkheid die ze opleggen aan de mensen die er deel van uitmaken.*
Nochlin haalt nog maar eens John Stuart Mill aan. Meer dan een eeuw geleden zei hij: ‘Alles wat normaal is, lijkt natuurlijk. Omdat de onderwerping van vrouwen aan mannen een universele gewoonte is, lijkt elke afwijking ervan heel vanzelfsprekend onnatuurlijk.’ De meeste mannen zijn, ondanks lippendienst aan gelijkheid, terughoudend om deze ‘natuurlijke’ orde van zaken op te geven. Hun voordelen zijn immers nogal groot.*
Voor vrouwen is er naast alle nadelen een factor die het geheel nog ingewikkelder maakt.*
*Nochlin, L. (1971). ‘Why Have There Been No Great Women Artists?’ In Women, Art, and Power and Other Essays, pp. 145-178. New York: Harper & Row.
