Afbeelding gevonden bij Twitter Jeanne Deroin, tekst gevonden bij de site L’Histoire par les femmes.
Tot en in de jaren 1830 zijn vrouwen als Flora Tristan (zie aflevering 665) de zeldzame lichtjes. Het duurt tot 1848 voordat vrouwen eindelijk massaal in beweging komen. In het kielzog van een revolutionaire beweging van mannen voor algemeen kiesrecht en betere arbeidsomstandigheden, eisen ook vrouwen kiesrecht. Ze richten comités op voor vrouwenrechten, scholen samen in revolutionaire discussieclubs en het eerste dagblad voor vrouwen verschijnt.
Hoera, riepen de mannen natuurlijk, goed bezig vrouwen, doe lekker mee!
Hahahaha, in your dreams. Echt niet. De vrouwen kregen agressieve sarcastische reacties over zich heen. Er volgde zelfs een wettelijk verbod voor vrouwen en minderjarigen om aan revolutionaire clubs deel te nemen.
Jeanne Deroin (1805-1894), feminist, socialist en activist, haalt in 1849 de krantenkoppen door zich kandidaat te stellen voor de parlementsverkiezingen. Nieuws! Waarom? Nou, in die tijd zijn vrouwen noch kiezers noch verkiesbaar. Dus, dapper geprobeerd (je moet wat als je echt geen enkele man kunt vinden die zich volop inzet voor jouw goede zaak), maar jammer dan, dat gaat natuurlijk echt niet door.
Deroin bevindt zich midden in de tijd dat de Fransmannen steeds meer gecharmeerd raken van een Amerikaanse ontwikkeling: op nauwkeurige en zorgvuldige wijze een scheiding aanbrengen tussen het leven en de plichten van mannen en vrouwen. Het doel, zo wil het (economische) verhaal, is een samenleving waarin alle radartjes keurig in elkaar passen.
Da’s mooi, da’s heel mooi … ware het niet dat het verhaal een sinister kantje heeft. Het is namelijk de bedoeling dat een toenemende waardering van betaalde arbeid van mannen gepaard gaat met een afnemende waardering van onbetaald huishoudelijk werk van vrouwen. Deroin is zich terdege bewust van deze ontwikkeling. Uit haar kritische artikelen blijkt dat de opzet om huishoudelijk werk en zorg voor kinderen te bestempelen als ‘waardeloos’ behoorlijk gelukt is. De man ‘werkt’, de vrouw ‘doet niets’.
Maar er zijn natuurlijk talloze vrouwen die naast dat ‘niets doen’ óók (slecht) betaald werk doen. Deze arbeiders (v) proberen ondanks alle tegenstand toch iets van de grond te krijgen. Bleeksters, naaisters, onderwijzeressen en vroedvrouwen verenigen zich en Jeanne Deroin zet zich volledig in om van alle losse arbeidersbonden één organisatie te maken: een federatie. De bevrijding van de vrouw hangt volgens haar samen met de bevrijding van de hele arbeidersklasse.
Als initiatiefnemer van de federatie komt ze in de gevangenis, evenals de mannen die bij haar organisatie zijn betrokken. Via de advocaat van de mannen krijgt ze het verzoek om alsjeblieft niet te vertellen dat zij het plan van de federatie heeft bedacht, omdat dit onverdraaglijk zou zijn voor hun mannelijk eergevoel. Ik stel me voor dat ze daarbij de wenkbrauwen flink gefronst heeft. Toch stemt ze toe, zo schrijven Anneke van Baalen en Marijke Ekelschot (1980), na enige aarzeling, voor de goede zaak.
En zo krijgen de mannen zware straffen en de vrouwen vrij lichte. De rechter neemt de vrijheid om de vrouwen toe te spreken over hun vrouwelijke wandaden, zoals ongehuwd moederschap en het weigeren de naam van de echtgenoot te dragen.
Op 2 december 1851 pleegt president Lodewijk Napoleon Bonaparte een staatgreep, een zelfcoup. Hij is dan drie jaar aan de macht en mag zich volgens de grondwet niet herkiesbaar stellen. Hij ontbindt de Nationale Vergadering, verruimt het algemeen stemrecht voor mannen, kondigt verkiezingen aan en de voorbereidingen om een nieuwe grondwet in te voeren als opvolger voor de grondwet van de Tweede Franse Republiek.
Het wordt Deroin, en velen anderen die zich verzetten tegen Napoleons zelfcoup, te heet onder de voeten. Ze vluchten in 1852 naar Engeland. Deroin verblijft de rest van haar leven als politieke balling in Londen en overlijdt daar in april 1894 in armoede.
Jeanne Deroin is een van de zogenoemde ‘als eerste’ vrouwen. Ze is de eerste Europese vrouw die zich kandidaat stelt voor het staatsambt in een democratisch regime. Ze is ook de eerste vrouw die gearresteerd wordt en gevangen gezet voor haar inspanningen om een federatie van arbeiders (v/m) op te zetten.
Bronnen die ik heb gebruikt voor deze info:
- Baalen, Anneke van, Ekelschot, Marijke (1980, 2e druk). geschiedenis van de vrouwentoekomst. Amsterdam, feministiese uitgeverij de bonte was.
- Offen, Karen (2000). European Feminisms, 1700-1950: A Politcal History. Stanford, California, Standford University Press, p.34.
- De website L’Histoire par les femmes.
