Is Fountain geen kunstwerk? Nee.
Dat kun je volmondig zeggen als je het bekijkt vanuit de theorie van de vier keuzeniveaus van de filosoof Rob van Gerwen (in Art and Experience, 1996, zie aflevering 62).
Ook weleens lekker.
Maar hoe zit dat dan?
De omgekeerde pispot bevat geen keuzen van het tweede en derde niveau: er is geen sprake van ‘feitelijke toepassing van het gebruikte materiaal, zoals kleurkeuze, verfdikte, soort kwasten, de plaats waar die ene klodder verf in die bepaalde kleur wordt gezet of hoeveel steen weggehakt moet worden’ (niveau 2), en ook niet van ‘representationele of expressieve eigenschappen die de maker in het werk wil realiseren, hierbij hoort het besluit dat het werk af is als het verlangde esthetische effect is bereikt’ (niveau 3).
Het urinoir lijkt mogelijk op een sculptuur: dat zou een keuze van het eerste niveau kunnen zijn (‘classificaties in de kunsten en artistieke genres, en daarmee samenhangend de keuze voor bijvoorbeeld genre en stijl’). Maar, aldus Van Gerwen, aangezien een sculptuur altijd het resultaat is van behandeling van de keuzen op het tweede niveau kan zelfs dit ontkend worden. Wat Van Gerwen hier bedoelt: wat je neerkwast op dat doek (niveau 2) draagt mede bij aan je keuze voor classificatie, genre, stijl (niveau 1). Fountain bevat geen keuzen op het tweede niveau, dus daarom ook niet op het eerste niveau.
Hoe zit dat met conceptuele kunst? Bijvoorbeeld Claes Oldenburgs gegraven en dichtgegooide gat in de grond in Central Park New York achter het Metropolitan Museum (zie aflevering 58). Is Placid Civic Monument een kunstwerk?