Foto en info erover, zie aflevering 595.
Terug naar het begin, naar waar het vandaan komt, naar hoe het begonnen is, schreef ik in aflevering 672 over mijn zoektocht naar wat filosofie eigenlijk is. Daar ben ik aardig uitgekomen, na maanden onderzoek. Het volgende deel is de zoektocht naar vrouwen in de filosofie. Onvermijdelijke hobbel die zich daar aandient is de rol en positie van vrouwen in de geschiedenis.
Toen ik op deze kop ‘Wortels van vrouwenonderdrukking’ kwam, dacht ik: wauw, precies, dat is helemaal de goeie kop, dáár draait het allemaal om, goed bedacht van jezelf! Ja, een vrouw moet zichzelf af en toe complimenten geven. Vrij snel daarna kwam ik die titel vaker tegen. Logisch en dûh, vrouwen zijn natuurlijk al erg lang op zoek naar de bron van alle onheil.
Filosoof Simone de Beauvoir kwam in 1949 met een heel dik boek: De tweede sekse. Ze noemt daarin niet letterlijk de zinsnede ‘wortels van vrouwenonderdrukking’, maar gaat wel op zoek naar een antwoord op de vraag waarom vrouwen wanneer in die positie van ‘de tweede sekse’ zijn terechtgekomen. Ik heb haar in deze blogs vaker genoemd: zoek op ‘De Beauvoir’ op mijn site en de verschillende blogs krijg je gepresenteerd.
Een ander voorbeeld is de lezing die Nadia de Mond, Belgisch-Italiaans feminist en marxist, hield op het International Institute for Research and Education in Amsterdam (augustus 2013). De lezing was getiteld ‘De wortels van vrouwenonderdrukking’ en zij besprak daarin de oorsprong van het patriarchaat, het karakter ervan en de relatie met het kapitalisme. Als je dat wilt lezen, kun je een pdf ervan hier downloaden, er staat ook een samenvatting.
Een derde en laatste voorbeeld dat ik wil noemen is het boek Caliban and the witch (Caliban en de heks, 2004) van de Italiaans-Amerikaans academicus en professor emerita Silvia Federici. In haar voorwoord noemt ze de debatten van de Amerikaanse feministische beweging over de wortels van vrouwenonderdrukking. In haar ogen hebben de twee belangrijkste takken van de vrouwenbeweging, de radicale en de sociale feministen, geen bevredigende verklaring geleverd voor de sociale en economische uitbuiting van vrouwen. Federici is gaan zoeken in de transitieperiode van feodalisme (het leenherenstelsel in Europa van ±500-1500 v.Chr.) naar kapitalisme en vindt daar behartigenswaardige antwoorden, waarover later meer.
De wortels van vrouwenonderdrukking … het is een centrale vraag in mijn promotieonderzoek, met daarnaast een daarmee verbonden, dringende, in mijn kop alsmaar zeurende vraag is: Hoe hebben we dat kunnen laten gebeuren?!?! We zijn toch geen watjes? We kunnen toch bergen verzetten, kinderen baren en grootbrengen, ondernemingen opstarten, landen besturen en potten jam maken? Dus wat is er gebeurd dat we ons in een hoek hebben laten drijven, de huishoudhoek, de ‘Oh lieverd, hou je nog van me’-hoek, de broedmachinehoek? Érgens moet het toch begonnen zijn, of was het er altijd al?
Op zoek naar een antwoord las ik het ene boek na het andere. Er heeft zich langzaam zich een antwoord ontvouwd, samengesteld uit de brokjes informatie uit al die boeken. Er is geen boek met hét antwoord, helaas. Poeh ja, dat zou lekker gemakkelijk zijn. Nee, elke auteur verhoudt zich weer tot het eigen verleden, de eigen opleiding, studierichting en/of (academisch) interessegebied.
Op zoek naar dat begin kwam ook ik (net als De Beauvoir en De Mond) diep in het verleden terecht. De prehistorie, ofwel onze voorgeschiedenis, de oertijd van de mens, voordat we van alles gingen opschrijven. De grote vraag is wat je nu precies van die tijd kunt weten. Wel, daar hebben twee mannen, David Graeber en David Wengrow, een heel nieuw boek over geschreven: The dawn of everything. A new history of humanity (2021).
Om zelf een beetje greep te krijgen op alle stof die ik heb verzameld, giet ik het maar weer eens in blogs, ook ter lering ende vermaek.
