Feuilleton Abramovic - PhD

Aflevering 690 Wortels van vrouwenonderdrukking (18)

Foto: Pien Burgersdijk, ter nagedachtenis aan haar overlijden, gisteren, 31 juli 2022, iets na zes uur ’s avonds. Deze foto is haar bijdrage aan het 2022 RijkGevuldBloemstilleven-project nr. 8.

Net als rondom het oude architectonische monument Poverty Point (zie aflevering 689), zijn ook in Europa bewijzen te vinden van de levendige en complexe geschiedenis van niet-agrarische volkeren na de ijstijd (Stonehenge is daarvan een voorbeeld). Sommige onderzoekers beginnen, wat ongemakkelijk, te spreken over het nieuwe Archaïsche: een tot nu toe onvermoede tijd van monumenten zonder een spoor van koningen of andere heersers. Maar ja, ook hier willen de beide Davids weer wijzen op het gebrek aan kennis en informatie. Er is zo goed als niets bekend over politieke systemen en heersers in combinatie met die oude architectonische monumenten.*

Wel is er iets anders bekend, namelijk dat het oude verhaal over de sociale evolutie op allerlei plekken op aarde, zoals Amerika, Japan en Europa, voltooid verleden tijd is. De verzamelaars trokken zich niet stilletjes terug aan het einde van de laatste ijstijd. Een groep neolithische boeren heropende vervolgens niet plotseling het theater van de geschiedenis. Wetenschappers en professionele onderzoekers bedienen zich van intellectuele acrobatiek om vooral niet allerlei nieuwe kennis op te nemen in verslagen over het menselijk verleden, om net te doen alsof Poverty Point en andere soortgelijke plekken er niet zijn. Waarom doen ze dat?

Graeber en Wengrow steken hun verbijstering hierover niet onder stoelen of banken, maar gaan ook op zoek naar redenen. Zo is er de eigenaardige gewoonte om academische archeologische/antropologische terminologie op luchtige wijze ofwel zonder nader onderzoek te gebruiken. Als een term als ‘Archaïsch’ en haar betekenis eenmaal is gesetteld, dan, nou ja, dan is dat zo en hoef je er verder niet over na te denken. Maar dat is volgens de Davids niet het hele antwoord. Volgens hen heeft het intellectuele afsnijden van bochten vooral te maken met de erfenis van de Europese koloniale expansie. Ze doelen daarbij op de impact van kolonialisme op de denksystemen van oorspronkelijke bewoners en Europeanen, waarbij vooral eigendomsrechten op land een rol speelt.*

De kolonialen eigenden zich het recht toe om land in bezit te nemen, want ja, de bewoners van dat land verzamelden alleen maar voedsel, ze werkten niet echt. En tja, de Europese kolonialen waren geïmpregneerd met het idee dat eigendomsrechten noodzakelijkerwijs zijn verbonden met arbeid (de filosoof John Locke begon met dat idee, in 1690, met zijn Second Treatise of Government). Het idee was dat als je een stuk land bewerkt, jouw arbeid zich vermengt met dat land en zo op een bepaalde manier een verlengstuk van jezelf wordt. Met deze oogkleppen op keken de Europese kolonialen naar de bewoners van het land waar zij de bezoeker waren. Ze spraken van luie inboorlingen, die geen goede landeigenaren waren, die het land gewoon gebruikten om met een minimum aan inspanning in hun basisbehoeften te voorzien.*

Dus het land dat werd gebruikt voor jagen en verzamelen werd door de kolonialen als braakliggend beschouwd. De bewoners van dat land probeerden natuurlijk de Europeanen aan hun wetten en gebruiken te onderwerpen. Ze wilden hun gebieden verdedigen die duizenden jaren hun eigendom waren. Wel, we weten allemaal hoe dat is afgelopen. In de ogen van de kolonialen hadden deze bewoners volkomen ongelijk, schonden ze de natuurwet die Locke zo mooi had beschreven en dus konden ze worden gestraft of vernietigd als wilde beesten.*

*David Graeber en David Wengrow, The dawn of everything. A new history of humanity, 2021, e-book.

About the author

Susan Hol

Ontdek meer van Susan Hol

Abonneer je nu om meer te lezen en toegang te krijgen tot het volledige archief.

Lees verder