Om niet zomaar wat te roepen over verminken en automutilatie, ben ik op zoek gegaan naar achtergrondinformatie. Marina Abramović verdient enige zorgvuldigheid op dit vlak. Nu weet ik wel het een en ander uit mijn opleiding tot dramatherapeut (we hebben zelfs een cursus psychopathologie gekregen), maar dat is al heel wat jaartjes geleden. En natuurlijk staat internet bol van de artikelen over automutilatie, maar ja, het is lastig daarvan de betrouwbaarheid vast te stellen.
Na veel speurwerk vond en kocht ik een vrij recent naslagwerk. Het boekje heet Zelfverwonding. Psychodynamiek en psychotherapie. Het is uitgegeven onder redactie van Mark Kinet in 2012 door de uitgeverij Garant.
Er blijkt verschil te zitten tussen ‘verminken’ en ‘automutilatie’. In Van Dale (2015) vond ik al een betekenis van verminken: ‘van een of meer lichaamsdelen beroven’. Automutilatie omschrijft Van Dale simpelweg met ‘zelfbeschadiging’.
In het boekje Zelfverwonding schrijft Ingrid van Camp, master in de theoretische en experimentele psychologie, dat ze de term automutilatie wil reserveren voor de zwaardere vormen van zelfverminking, zoals amputatie van een ledemaat, zelfcastratie of oognucleatie (oog uitsteken) (Van Camp, 2012, p.57-58).
Deze ernstige vorm van zelfverminking is zeldzaam en meestal het gevolg van een psychotische waan, schrijven Van Camp (2012, p.57) en Lut De Rijdt, psychiater en psychoanalytica (2012, p.105). Ik moet dan vooral denken aan het lot van het oor van Vincent van Gogh: in een opwelling van woede sneed hij deze af.
De Rijdt noemt een jongere patiënt, met psychotische decompensatie, die zijn pink probeerde te amputeren omdat deze ‘rot’ was en zijn hele lichaam zou aantasten (2012, p.105). Hoe hevig Abramović zich soms ook kan (laten) verwonden in haar werk, van dit soort ernstige zelfverminking is geen sprake. Voor zover ik kan zien is zij nog helemaal heel.
Dat zij nog helemaal heel is, heeft zij overigens niet alleen aan zichzelf te danken. Voor hetzelfde geldt was zij er niet meer geweest…
