Een ander belangrijk kenmerk van zelfverwonding is het herhalende karakter, het gebeurt nooit een enkel keertje. De vele littekens op de huid van de cliënt die zichzelf verwondt, zijn hiervan stille getuigen. Keer op keer ontstaan er voor de cliënt momenten waarop hij zichzelf beschadigt.
Het is niet moeilijk een herhalend karakter te herkennen in het werk van de kunstenaar Marina Abramović. Het gaat niet om een enkele performance met zelfbeschadigende handelingen die eruit springt, als een toevalligheid, als een eenmalig optreden dat afwijkt van de rest van haar performances. Er is een duidelijke voortgang te zien: de ene na de andere performance is bloedig, gewelddadig en zelfbeschadigend.
Een derde en laatste belangrijk kenmerk van opzettelijke zelfverwonding is: het is direct, er ontstaat onmiddellijke beschadiging van het lichaam. Het scheermesje snijdt in de huid en beschadigt de weefsels.
Mark Kinet, psychiater en (klinisch) psychotherapeut, omschrijft het zo: ‘een direct […] repetitief gedrag dat weefselbeschadiging veroorzaakt’ (Kinet, Zelfverwonding, 2012, p.85, zie ook aflevering 86). Zijn collega Lut de Rijdt, psychiater en psychoanalytica, noteert iets vergelijkbaars: ‘[…] gedrag waarbij op directe wijze een fysiek letsel wordt aangebracht’ (in Zelfverwonding, 2012, p.105).
Het gaat dus niet om zoiets als alcoholisme, want daarbij is er geen direct lichamelijk letsel. De alcoholist krijgt op den duur wel last van bijkomende verschijnselen, bijvoorbeeld aangetaste organen zoals de hersenen en lever, maar daar is hij niet op uit.
In de performances van Abramović gaat het duidelijk vooral om die directe handeling, de schade die haar eigen huid oploopt door haar eigen toedoen. Ik kan dat niet treffender verwoorden dan Roos van der Lint doet in haar bespreking van de allernieuwste Abramović-biografie Walk through walls: ‘Tegen het einde van haar memoires komt er een fotograaf die haar portret wil schieten, niet haar gezicht maar haar littekens. Abramović wordt bijna jaloers van dat mooie idee. De lijnen in haar nek, aangebracht met een scheermes door het publiek van Rhythm 0,de sporen op haar handen van de messen die ze tussen haar vingers stak in Rhythm 10en de ster op haar buik voor Thomas Lips– het is de tastbare opbrengst van een carrière in de performancekunst.’ (Van der Lint, 2017, in de Groene Amsterdammer.)
Blijft over de terechte vraag van Mark Kinet in het boek Zelfverwonding: ‘Hoe kom je erbij in je eigen vlees te snijden?’ (2012, p.85, zie ook aflevering 86).
