Foto gevonden op The Talks.
Vindt Marina Abramović, als slachtoffer van jarenlang huiselijk geweld, verlichting van haar psychische pijn in zelfverwonding? Deze vraag is terecht in het licht van het hele verhaal in de afleveringen 88 t/m 93. Het antwoord erop is echter geen eenvoudig ja of nee.
Het kan zijn dat de keuze voor performances met zelfverwonding gemotiveerd is door haar heftige verleden. Maar er is meer aan de hand.
Abramović heeft bijvoorbeeld niet alleen maar performances gedaan waarbij ze zichzelf verwond, haar oeuvre is veelzijdiger dan dat.
Een tweede belangrijk punt is de tijd. De filosoof Jerrold Levinson heeft tijd in zijn definitie genoemd ‘X is een kunstwerk op tijdstip t…’ (zie aflevering 49). In de tijd dat Abramović haar eerste heftige performances deed, was ze niet de enige. Er kantelde in die periode van alles in de kunstwereld. Er is niet alleen Fountain geweest, waarover ik in dit feuilleton al veel geschreven heb (in aflevering 30 voor het eerst). Er was meer, veel meer.
Een laatste punt is hoe ze zichzelf ziet. In een interview zegt Abramović: ‘Ik ben altijd een soldaat geweest’ (The Talks, june 13, 2012). Ze voelt zich meer soldaat dan feminist, of eigenlijk ontkent ze telkens opnieuw dat ze feminist is, terwijl haar werk prima past tussen de kunst van de feministische avant-garde. In haar memoir Walk through walls (2016, p.66-67) schrijft ze:
Mijn vader en moeder hadden veel fouten; maar het waren wel heel dappere, sterke mensen en ze hebben veel van die kracht en moed aan mij doorgegeven. Een groot deel van mij vindt het onbekende, het idee dat je risico’s neemt, reuze spannend en enorm opwindend. Als het om riskante dingen gaat, zit ik nergens mee. Ik ga er gewoon voor. […] Rythm 10 was volkomen gestoord. Het was gebaseerd op een drankspelletje van Russische en Joegoslavische boeren: je spreidt je vingers op een houten bar of tafel en steekt er razendsnel een scherp mes tussen. Elke keer als je mist en jezelf in je hand steekt, moet je een glas leegdrinken. Hoe zatter je wordt, hoe groter de kans dat je jezelf steekt. Net als Russische roulette gaat het om moed, dwaasheid, wanhoop en duisternis – het volmaakte Slavische spel.
De performance Rythm 10 is beschreven in aflevering 88.
De komende afleveringen besteed ik aandacht aan de drie in deze aflevering genoemde punten.
