Zoals dat gaat met een nieuwe term, zo ging het ook met ‘feminisme’. In de loop van de negentiende eeuw groeit het aantal vermeldingen ervan in kranten en tijdschriften, mede onder invloed van een steeds actiever wordende groep feministen (m/v).
In 1914 verschijnt de term feminisme voor het eerst in Van Dale. Dit is tijdens de hoogtijdagen van de eerste feministische golf. Van Dale noteert dan: ‘Vrouwenbeweging, streven naar de emancipatie der vrouw’.
Daarna volgt, in de woorden van Harriët van Wetten ‘een interessante betekenisverschuiving’ (Van Wetten, 2015). Hoezo dat? In de edities uit 1924 en 1950 gaat het nog over het streven naar ‘meer rechten voor de vrouw’, maar in de editie uit 1984 is ineens een toevoeging opgenomen: het ‘streven naar een algehele vervrouwelijking van de maatschappij en de mensen’.
Een bijzondere toevoeging, vindt ook Harriët van Wetten. Ze schrijft: ‘Was dit een uitvloeisel van de tweede feministische golf in de jaren zestig en zeventig? Het ging niet langer om meer en gelijke rechten, maar ook om het aanpakken van de door mannen gedomineerde maatschappij. De toevoeging in Van Dale doet denken aan een strijdlied uit die tijd (1975), van Jasperina de Jong, met de tekst: “Vrouwen, vrouwen, vrouwen, voorwaarts in de strijd. Weg met de bokken, vooruit met de geit”. (Van Wetten, 2015).’ Acht jaar later (editie 1992) was het streven naar vervrouwelijking van de maatschappij kennelijk niet meer zo urgent en kiest Van Dale voor een wat algemenere (lees: vagere) definitie. Sinds dat jaar, 1992, is de definitie van de term feminisme niet meer gewijzigd.
Van Dale definieert feminisme in 1992 tot op de dag van vandaag als volgt:
- Het streven naar een gelijkwaardige behandeling van vrouwen ten opzichte van mannen, m.n. op het maatschappelijke, economische en juridische vlak en naar doorbreking van traditionele rolpatronen; 2. De groep mensen die zich voor dit streven sterk maakt, synoniem ‘vrouwenbeweging’.
In de vrouwenthesaurus van Atria, kennisinstituut voor emancipatie en vrouwengeschiedenis, wordt feminisme iets anders gedefinieerd (atria.nl, 2018):
- algemene aanduiding voor zowel een politieke, sociale beweging als wereldbeschouwing waarin de ongelijke (machts)verhoudingen tussen vrouwen en mannen bekritiseerd en bestreden wordt; het feminisme vormt als zodanig de inspiratiebron voor vrouwenstudies 2. het woord ‘feminisme’ is eind negentiende eeuw geïntroduceerd en heeft in verschillende historische perioden andere betekenissen gehad; gemeenschappelijk is de herwaardering van de ervaringen en de cultuur van vrouwen.
In deze laatste definitie staat een opvallende zinsnede: ‘heeft in verschillende historische perioden andere betekenissen gehad’. Wat zouden deze betekenissen van feminisme dan zijn?
