Mijn promotieonderzoek is een reis die me naar allerlei hoeken en gaten van de kunst brengt. Bij het uitspitten van het werk van Marina Abramović kwam ik het woord happening tegen. Er ging meteen een lichtje branden: was dat niet hetzelfde als de hedendaagse flashmob?
De flashmob is een georganiseerde samenkomst van mensen die iets doen op een openbare plek waar je vooral geen verrassingen verwacht, de hal van een treinstation, de bibliotheek, het plein bij de kerk, een wachtruimte op een vliegveld. Ik heb er ook weleens een gezien in een enorme kantine van een universiteit. Is de actie – zingen, dansen, muziekinstrumenten bespelen – volbracht, dan lost de groep weer op in het openbare leven. De eerste flashmob, Frozen Grand Central, werd in mei 2003 georganiseerd in de New Yorkse wijk Manhattan door een redacteur van het blad Harper’s Magazine, Bill Wasik.
Een happeningis in feite precies hetzelfde als de flashmob, alleen stamt het uit de jaren 1960. Waar de flashmob vaak tot stand komt via onze moderne communicatiemiddelen, moesten de makers van de happening goede afspraken maken om de bedachte gebeurtenis spontaan te laten plaatsvinden in het openbare leven. De bedoeling van de happening was om de openbare orde op een ludieke manier te verstoren, tot zover niets nieuws vergeleken met de flashmob, maar een happening moest ook denkbeelden die als star en ouderwets werden ervaren belachelijk maken. De inzet was om vastgeroeste ideeën en gedragspatronen van vorige generaties te veranderen door zoveel mogelijk te ageren.
Een happening was vaak een combinatie van beeldende kunst, toneel en dans. Er was een aantal criteria voor de happening, zoals spontaniteit (het was niet uitentreuren voorbereid en massale spontane deelname werd op prijs gesteld), kortstondigheid, vernieuwing en kunstzinnigheid. Een happening moest apolitiek zijn, kon overal plaatsvinden, had geen vormvereisten en moest de aandacht trekken van de massa(media). Greep de politie in, dan was dat best: het werd gezien als laatste stuiptrekkingen van de oude garde.
Om een beetje een indruk te krijgen kun je Happening, 1960’s bekijken, een bewerking van een oude film gemaakt tijdens The 14 Hour Technicolor Dream, Alexandra Palace, Londen, met: holderdebolder; man gekleed als een bisschop en vrouw in een cowgirl kostuum; ‘Leonid Tikhomirou’ uitspraken op een display; voorbereidingen in de grote hal; jonge groovy mensen; bodypainting; performance art; kussend stelletje; man beklimt steiger; man houdt een taart vast om te werpen; taart ontploft; dansend meisje; meisje trekt kous aan die vervolgens geschilderd wordt door een make-up artist; bruisend glas; beveiligingsmannen.
